Đi ngang những nẻo đường Hà Tĩnh, đâu đâu cũng nghe lời rao
lảnh lót:
“Cu đơ, cu đơ đây”. Hóa ra, đó là món quà quê dân dã – cũng là món đặc
sản của vùng đất này: kẹo cu đơ - những miếng kẹo mạch nha kẹp trong
bánh tráng trắng phau, ngọt lịm.
Món kẹo này trở thành đặc sản một phần cũng vì cái tên dễ nhớ và ngộ
nghĩnh. Theo lời người dân địa phương, tên cu đơ xuất phát từ tên gọi
của người “sáng chế” ra nó. Cu đơ có quê gốc ở huyện Hương Sơn, tỉnh Hà
Tĩnh, do gia đình ông Hai làm ra, lúc đầu chỉ như một món nhâm nhi cho
vui miệng, dần dà được ưa chuộng khắp vùng. Theo tiếng địa phương, Cu
là tiếng gọi người con trai, đơ (deux) tiếng Pháp là thứ hai, vì vậy
người dân bèn gọi tên món kẹo nhà ông Hai thành kẹo Cu Đơ cho... Tây!
Kẹo cu đơ có cách chế biến
khá đơn giản. Mật mía nguyên chất sau khi
đun sôi thêm chút gừng, chanh, bột mạch nha để bánh được mềm hơn. Khi
chảo mật sôi, người ta cho đậu phộng vào, canh cho đúng lửa để đậu vẫn
giòn tan và thơm hương trong chất kẹo sền sệt. Để kẹo ngon, phải chọn
loại đậu phộng củ to đều, rang vừa chín tới, sau đó mới bóc lấy phần
hạt chắc mẩy bên trong. Mật kẹo khi vừa đủ độ được đổ vào giữa hai
miếng bánh tráng dày trắng tinh, tròn tròn, có điểm vài hạt vừng đen .
Một chồng cu đơ thường có khoảng năm đến mười cặp bánh tráng kẹo, được
gói vào giấy báo và đựng trong túi nilon để bánh không bị ẩm và giữ
được độ giòn lâu. Cu đơ còn có một biến thể khác là kẹo đọi - loại kẹo
mật mía nấu non mềm hơn, thường được cho vào chén nhỏ và dùng muỗng múc
ăn, ngon không kém cạnh “anh Hai”.
Ở Hà Tĩnh, kẹo cu đơ là thức quà quê được ưa chuộng quanh năm. Dù
ngày nóng bức hay mưa dầm, người dân vẫn khề khà bên bát chè xanh,
thưởng thức những miếng kẹo cu đơ vừa ra lò thơm phức. Miếng bánh tráng
giòn tan bọc lấy vị kẹo béo ngọt, thơm mùi mật mía, thêm chút the the
của gừng quả là dân dã mà thật ngon lành. Bây giờ, cu đơ đã theo du
khách đi đến mọi vùng miền. Người dân địa phương cũng thường chọn cu đơ
để gửi tặng bà con hay bạn bè phương xa. Nhiều tỉnh thành khác cũng có
cu đơ, nhưng nhiều người nói vị kẹo không đâu ngon bằng ở vùng đất hẹp
miền Trung này. Có lẽ, đó cũng là một chút hương quê để người đi xa
phải nhớ về Hà Tĩnh...