Cá được mang lên, còn tươi nhảy lao
xao, con nào con ấy bé tròn, họ xả cho sạch nhớt trên mình và bỏ vào ít
muối ướp cho cứng lại, sau đó đi đào lấy ít riềng rửa sạch giã nhỏ. Bây
giờ chỉ còn việc bắc chảo cho nóng, và cho vào đó ít dầu ăn, hay mỡ đun
cho sôi lên, cho cá vào chiên vàng, đổ riềng đã chuẩn bị sẵn. Mùi riềng,
mùi cá bốc lên thơm ngào ngạt...
Đến với Đăklăk bạn không chỉ được ngắm thắng cảnh của một vùng
rừng mà bạn còn được thưởng thức những lễ hội đậm đà bản sắc dân tộc
cùng những món ăn dân dã mang đậm hương vị của núi rừng Tây Nguyên. Món
cá bống thác kho riềng là một món ăn có tính truyền thống của người dân
tộc nơi đây. Cá bống là loại rất phổ biến, nó sống trong các kênh rạch,
ao hồ, sông suối nơi đâu cũng có, nhưng cá bống Tây Nguyên thì lại khác,
nó sống ngay trong dòng thác đổ. Các con thác Tây Nguyên ngày đêm gầm
rú hòa vào âm sắc của núi rừng Tây Nguyên đại ngàn những bản hòa tấu
vang động. Trong dòng thác đó tưởng như không còn loài sinh vật nào có
thể sống được. Vậy mà cũng có loài chỉ sống nơi những ngọn thác đổ ào
ào, đó là cá bống thác. Loại cá này chỉ thích nghi với môi trường nước
đổ từ cao xuống, mình bé và trắng, thân tròn săn chắc như ngón tay. Nó
không sống được nơi nước lặng có bùn như loại bống mủn, bống mít dưới
đồng bằng.
Tháng 3 nắng gió Tây Nguyên gắt gao hơn, các con thác vơi nước
bớt đi vẻ oai hùng thì cũng là lúc các cư dân người dân tộc thiểu số nơi
đây bắt đầu công việc dọn nương để chuẩn bị mùa rẫy mới. Hành trang
trên đường đi rẫy, họ chỉ cần ít gạo và dụng cụ nấu ăn, còn thức ăn sẽ
đi xuống những thác nước lấy rổ luồn vào khe đá những chỗ nước chảy xiết
để bắt loại cá này. Cá được mang lên, còn tươi nhảy lao xao, con nào
con ấy bé tròn, họ xả cho sạch nhớt trên mình và bỏ vào ít muối ướp cho
cứng lại, sau đó đi đào lấy ít riềng rửa sạch giã nhỏ. Bây giờ chỉ còn
việc bắc chảo cho nóng, và cho vào đó ít dầu ăn, hay mỡ đun cho sôi lên,
cho cá vào chiên vàng, đổ riềng đã chuẩn bị sẵn. Mùi riềng, mùi cá bốc
lên thơm ngào ngạt, đợi riềng và cá quyện vào nhau, lúc này họ mới cho
mắm muối và các gia vị: hành, tiêu, ớt, đường và bột ngọt tạo độ vừa ăn.
Mùa làm rẫy nắng nóng người làm rẫy
về trưa đã thấm mệt. Mùi thơm của cá bống thác kho riềng bốc lên thơm
ngào ngạt làm cồn cào cái dạ dầy mà suốt sáng tới giờ nó đã phải làm cái
việc chuyển hóa năng lượng, nhắc nhủ họ tìm đến những gốc cây kơnia gần
đó để dùng bữa trưa đạm bạc mà thanh nhã. Cơm gạo lúa rẫy chín tới, cá
bống thác kho riềng vừa xong, mùi hương của cơm, của cá quyện vào nhau
thơm đến lạ lùng, chỉ núi, rừng Tây Nguyên mới có được. Bới chén cơm gắp
con cá, và vào miệng cá bống thác giòn tan, thấm vị giác, mùi thoảng
lên khứu giác thật là một cảm giác khó quên trong những ngày làm rẫy.
Cơm đó, cá đó ăn với canh cà tím quả tròn, nhỏ mọc ven suối thật là món
ăn quê nhưng lại không đâu có. Cơm trưa xong, nghỉ mát dưới bóng cây
kơnia, cái gió Tây Nguyên làm vơi bớt cái nắng như thiêu như đốt làm cho
người làm rẫy chìm vào giấc nghỉ trưa thanh bình và cái mệt nhọc của
một buổi lao động nhờ đó cũng tan đi.