Tôi đi bán hàng đa cấp
- Bỏ ra 3 triệu đồng tôi được trở thành thành viên của một
công ty bán hàng đa cấp. Theo lời giới thiệu, từ nay tôi sẽ được hưởng
ti tỉ những thứ lợi nhuận, thậm chí có thể lên đến hàng trăm triệu đồng
mỗi tháng, mà chỉ cần làm một việc là thuyết phục người khác cùng vào
công ty.
Đầu tiên là... tiền đâu?
Tôi có mặt tại công ty cổ phần SL trên đường Cầu
Diễn (Hà Nội) vào đầu giờ sáng theo lời hẹn của Kiên một Hợp tác viên
(HTV) của công ty, người mà tôi vừa quen sau vài buổi tối đi học tiếng
Anh. Mặc dù chưa đến 8h nhưng tại sảnh của công ty đã chen chúc khá đông
người, đa phần những người có mặt ở đây đều ở quê ra, người nào trông
cũng còn những nét vất vả của nông dân chân lấm tay bùn. Ở bãi giữ xe
rộng bát ngát trước công ty cũng chủ yếu là biển
số xe ngoại tỉnh. Tuy nhiên, gương mặt người nào cũng hơn hớn như sắp…
giàu có đến nơi rồi.
Việc đầu tiên sau khi vào công ty là đăng ký tên,
tuổi, địa chỉ và đặt cọc 10.000 đồng để có được thẻ “khách mời”. Kiên
dặn dò khá kỹ cô nhân viên tại đây, đề nghị ghi rõ tôi là do Kiên giới
thiệu. Sau này tôi mới biết khi tôi là thành viên của mạng đa cấp này
thì Kiên sẽ đương nhiên có 400.000 đồng tiền hoa hồng giới thiệu tôi.
Tại phòng tiền sảnh này, tôi thấy cả trăm người
đang túm năm tụm ba bàn tán, hướng dẫn, giới thiệu về công việc mà theo
họ là kiếm tiền dễ như... trở bàn tay. Có tới phân nửa người có mặt
trong phòng là khách mời. Mỗi khách mời đều được một HTV “săn sóc” khá
kỹ lưỡng và nhiệt tình dẫn đi giới thiệu, tư vấn.
Thủ đoạn của doanh nghiệp bán hàng đa cấp bất chính là cho người tham gia được nhận tiền hoa hồng, tiền thưởng hay lợi ích kinh tế khác chỉ từ hoặc chủ yếu từ việc giới thiệu, dụ dỗ người khác tham gia vào mạng lưới bán hàng đa cấp. Những người bị dụ dỗ phải trả tiền mua hàng. Như vậy, công ty được lợi vì không cần bán hàng đến người tiêu dùng mà vẫn tiêu thụ được hàng với giá cả cao hơn nhiều so với chất lượng sản phẩm (khi người tham gia buộc phải mua hàng để có quyền tham gia). |
Điều
khá đặc biệt ở đây là hầu như HTV nào cũng trịnh
trọng xách theo một chiếc cặp số, ca táp (tôi đã vô tình nhìn thấy vài
người mở cặp và chứng kiến bên trong... chẳng có gì). Hình như ai cũng
muốn “nâng tầm” mình lên hay để khẳng định sự sang trọng của mình thông qua những chiếc cặp số.
Trong phòng, những sản phẩm công ty đang kinh
doanh như máy sục ôzôn, nồi cơm điện, nồi đa năng, áo ngực NANO... được
trưng bày khắp nơi, giá của các mặt hàng này đều ở... trên trời khi mà
một chiếc áo ngực hiệu NANO có giá... 1.500.000đ, hay chiếc máy ôzôn có
giá... 3.000.000đ.
Trên tường, tất cả những công văn xác nhận của Sở
Thương mại ở một số tỉnh đồng ý cho SL đến giới thiệu sản phẩm ở địa
phương đó trong một khoảng thời gian nhất định đều được đóng khung, treo
rất trang trọng. Và các công văn xác nhận này được các HTV say sưa giới
thiệu về nó với những khách mời và coi đó như những “bảo bối” để chứng
minh sự nghiêm chỉnh và uy tín của công ty.
Kiếm tiền dễ như... trở bàn tay
10h30 sáng, lớp học đầu tiên kết thúc, hàng trăm
người tràn ra từ lớp học. Chúng tôi cũng chen lấn, xô đẩy ngược dòng
người để vào ca 2. “Lớp học” khá rộng, cũng bảng đen, bục giảng và cả...
thịt lợn tươi dùng để thí nghiệm. Màn giới thiệu sản phẩm máy sục ôzôn với những chức năng làm sạch nước và sạch
cả... thịt khiến tôi mệt cả người vì cái giọng ngọng líu ngọng lô của
thuyết trình viên và cả vì cái kiểu đọc thuộc lòng câu dài lê thê chẳng
có dấu chấm, dấu phẩy gì cả.
Theo Nghị định 110/CP ban hành hôm 24/8/2005, doanh nghiệp bán hàng đa cấp không được yêu cầu người muốn tham gia đặt cọc tiền, không được yêu cầu người muốn tham gia phải mua một số lượng hàng hoá ban đầu để được quyền tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp… |
Tiếp
theo là đến màn giới thiệu về cách thức hoạt động, kinh doanh của công
ty. Theo như giới thiệu thì mỗi người sau khi đã bỏ số tiền tối thiểu là
3.000.000đ để mua hàng sẽ trở thành một HTV của công ty và được hưởng
ti tỉ thứ lợi nhuận, thù lao khác nhau mà mãi tôi không nhớ hết như: thù
lao trực tiếp (40%); thù lao gián tiếp từ (1-20%); thù
lao vinh dự (9%); thù lao huấn luyện mạng lưới... (tóm lại là càng giới
thiệu được nhiều người trở thành thành viên của công ty mình càng có
nhiều tiền và còn được hưởng liên tiếp đến tận đời thứ...9 theo hệ thống
mà mình giới thiệu và quản lý).
Kết thúc buổi học là phần thuyết trình của một
nhân viên cấp Kim Ưng, một cấp rất cao và người này giới thiệu là có thu
nhập lên đến... 163.000.000đ (xin viết bằng chữ để độc giả khỏi nghĩ
nhầm tác giả viết sai: Một trăm sáu mươi ba triệu đồng một tháng) lên
chia sẻ kinh nghiệm và giới thiệu cách mời khách và... kiếm tiền.
Sau hơn một giờ đồng hồ tham gia khoá đào tạo,
tôi bắt đầu có cảm giác không ở đâu kiếm tiền dễ bằng ở đây mà mình chỉ
phải bỏ ra có... 3.400.000đ để mua sản phẩm và giới thiệu những người
khác cùng tham gia.
Cái kiểu giới thiệu kiếm tiền dễ như trở bàn tay
của thuyết trình viên, cộng với lời tỉ tê, thuyết phục của Kiên khiến
tôi quyết định chi ngay 3.200.000đ để mua một nồi
áp suất với giá 1.700.000đ và một áo nịt ngực NANO của Trung Quốc với
giá... 1.500.000đ/chiếc (không hiểu sao lúc đó tôi cứ như bị... ma làm
chứ thường ngày tôi vẫn khá chi li trong chi tiêu cơ đấy). Sau khi ký
hợp đồng và nộp tiền, tôi được phát một Thẻ Hợp tác viên
với mã số 055228...
Từ bây giờ, tôi đã chính thức là một thành viên
của mạng lưới bán hàng đa cấp và được gọi với cái tên “Hợp tác viên”. Từ
giờ trở đi, việc của tôi là giới thiệu tốt về công ty, lôi kéo thêm
nhiều người để được hưởng hoa hồng trên những sản phẩm bán cho những
người mới vào ấy. Trong đầu tôi bắt đầu hình thành một danh sách dài
dằng dặc những người tôi quen để... mời họ tham gia.
Công nghệ... rỉ tai và những "con thiêu thân"
- Trong vòng xoáy của hệ thống bán hàng đa cấp, một qui định
bất thành văn giống như “luật im lặng” trong giới Maphia của Italia
trước đây, đó là: Chỉ nói tốt về công ty, không ai nói mình bị lừa.
Và
thế là cứ người sau nối vào người trước để nộp tiền, mua hàng và trở
thành thành viên các công ty này. Hậu quả là người tham gia làm thành
viên lãnh đủ, chỉ các công ty bán hàng đa cấp là sống
phởn phơ, làm giàu trên sự nhẹ dạ, cả tin của người khác.
“Tiên sư thằng nào... bảo thằng
nào”
Vừa rời công ty SL và đang loay hoay chưa biết
làm gì với cái nồi áp suất và... áo nịt ngực, tôi giật mình khi có người
vỗ vai. Hoá ra là Hoàng, bạn học từ hồi phổ thông. Biết tôi vừa trở
thành một Hợp tác viên, Hoàng
cười: “Ông lại chui đầu vào rọ rồi, tôi vào được hơn 3 tháng, giờ đang
cố giới thiệu vài người, bù lại số tiền đã mất rồi... phắn đây”. Rồi
Hoàng chỉ vào hai thứ “bảo bối” mà tôi vừa mua hỏi: “ông có biết giá trị
thực của hai món hàng này không? thực ra nó có giá dưới 1.200.000đ”,
rồi nó tư vấn: “Thôi, đã trót sa chân thì cố vớt vát, giới thiệu lấy vài
người, kiếm hoà vốn rồi biến thôi”.
Nghe nó nói vậy nhưng tôi vẫn bán tín bán nghi vì
trước đó, tôi cũng đã “bí mật” gặp gỡ một số HTV ở trong phòng, dò hỏi
họ về khả năng cũng như thu nhập của nghề này và có tới... hơn 100% đều
xuýt xoa nói với tôi đây là cơ hội có một không hai trong cuộc đời, mỗi
tháng kiếm mươi triệu là điều rất dễ dàng. Tôi chia sẻ điều này với
Hoàng, nó cười: “nếu ông không phải là bạn tôi, nếu ông mà... chưa mua
hàng chắc tôi cũng khen để còn... mời ông mua chứ”.
Tôi bỗng nhớ đến câu chuyện dân gian viết về một
ông Trạng nào đó, ông dựng một cái lều giữa hồ, bên trong đó viết dòng
chữ “tiên sư thằng nào bảo thằng nào” rồi bán vé cho mọi người vào xem,
ai cũng tò mò muốn biết bên trong là gì nhưng khi vào xem rồi, lúc quay
ra chẳng ai chịu bảo ai nên người sau lại tò mò vào xem và thế là ông
Trạng ngồi hốt bạc.
Công nghệ... rỉ tai
Nghị định số 110/2005/NDD-CP về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp của chính phủ ban hành ngày 24/8/2005:“Nhà nước nghiêm cấm doanh nghiệp bán hàng đa cấp yêu cầu người muốn tham gia phải đặt cọc để được quyền tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp; yêu cầu người muốn tham gia phải mua một số lượng hàng hoá ban đầu để được quyền tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp; yêu cầu người muốn tham gia phải trả tiền hoặc trả bất kỳ khoản phí nào dưới hình thức khoá học, khoá đào tạo, hội thảo, hoạt động xã hội hay các hoạt động tương tự khác để được quyền tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp; cho người tham gia nhận tiền hoa hồng, tiền thưởng, lợi ích kinh tế khác từ việc dụ dỗ người khác tham gia bán hàng đa cấp...". |
Hoàng kéo tôi vào quán nước rồi giải thích cho
cái đầu “ngu muội” của tôi, hắn nói, thực chất bán hàng kiểu này là lấy
tiền của người sau nộp cho người trước, giá hàng hoá thì cực cao mà
chẳng ai có thể xác minh được giá trị thực của món hàng vì chẳng có điều
kiện (tôi lờ mờ hiểu ra khi nhận thấy hàng của
công ty toàn bằng chữ Tàu và nhãn hiệu thì... lần đầu tiên tôi nhìn
thấy). Nó nói rằng, làm công việc này chỉ quan tâm đến hoa hồng được
hưởng để gỡ lại số tiền đã trót mua hàng với giá quá cao mà thôi. Chính
vì vậy mà cứ người trước nói tốt để người sau “nhập hội” và mình được
hưởng hoa hồng trên số tiền của người sau.
Rồi nó tư vấn: “Ở Hà Nội bây giờ ai cũng biết
“chất” của bán hàng đa cấp nên khó kéo thêm người lắm (Có lẽ vì thế mà
trụ sở công ty này một năm phải chuyển chỗ tới 4-5 lần cho... mới). Ông
phải về quê, chỉ có về quê mới dễ kiếm người. Kể ra nếu chịu khó đi lại và hạ thấp... nhân cách một chút chắc cũng có tiền”. Và theo sự giải thích của Hoàng thì bán hàng thế này
người ta gọi là “bán hàng kiểu rỉ tai", bởi hầu hết người mà mình lôi
kéo tham gia thường là người thân thích, gần gũi nhau như bà con họ tộc,
hàng xóm hay bạn bè. Người mời cứ thì thầm, tỉ tê, nói tốt đẹp về công
việc này và thế là... có tiền. Nó còn thì thầm ra
vẻ bí mật: “Sinh viên cũng là một thị trường béo bở đấy, nhiều sinh
viên con nhà nghèo, thấy hình thức này dễ kiếm nhiều tiền nên không ít
người chấp nhận vay mượn, bỏ ra một khoản tiền khá lớn để trở thành
thành viên mạng lưới”.
Bây giờ thì tôi hiểu vì sao đa phần số người tôi gặp hôm nay đều có dáng dấp dân quê!
Rồi như để thể hiện sự hiểu biết của mình về hoạt
động bán hàng đa cấp, nó thao thao kể câu chuyện về công ty Savincom,
một công ty cũng có kiểu hoạt động kinh doanh đa cấp, công
ty này có chiêu “cực độc” để dụ dỗ
và “móc túi” khách hàng. Mỗi người muốn
trở thành thành viên công ty đó phải đóng 100USD (tiền thật 100%) nhưng
sản phẩm mang về là sản phẩm ảo, đó là... quyền được gửi email quảng cáo
đến 10.000 người khác là thành viên trong mạng bán hàng. Mỗi khi giới
thiệu được một người khác tham gia sẽ lập tức được hưởng 50% hoa hồng.
Thế là mọi người tranh nhau đăng ký nộp tiền làm thành viên.
Câu chuyện giữa tôi và Hoàng chỉ kết thúc khi một
“khách mời” do Hoàng giới thiệu đang lơ ngơ đi ra phía cổng công ty.
Chắc nó sợ vuột mất con mồi nên vọt thẳng chẳng kịp chào tôi.
Vậy là hàng đã mua, tiền đã... mất mà tôi lại
chẳng đủ can đảm để đi thuyết phục, dụ dỗ thêm ai nữa tham gia vào cái
mạng bán hàng đa cấp này. Chỉ có hai cô em tiếc hùi hụi nên vẫn hàng
ngày cặm cụi ôm điện thoại gọi khắp nơi với hy vọng “vớ” được ai đó tham
gia để bù đắp phần nào số thiệt hại và thi thoảng lại rú lên mừng rỡ
khi có người nhận lời. Và thế là một
vòng quay mới lại bắt đầu với cái tên nghe không còn lạ nữa: Kinh doanh
đa cấp.
theo Dân trí
Theo ước tính của Bộ Thương mại, tại Việt Nam hiện có khoảng 30 doanh nghiệp hoạt động theo phương thức bán hàng đa cấp. Và thời gian qua đã có nhiều doanh nghiệp bán hàng truyền tiêu đa cấp thâm nhập vào thị trường Việt Nam gấy rối loạn thị trường. Nhiều doanh nghiệp đã bị công luận phát hiện sai phạm, như Vision nhập thực phẩm nhưng quảng cáo những sản phẩm này là thuốc chữa bệnh; Niken bán sản phẩm quá giá (cao hơn giá trị thật của sản phẩm hàng chục lần, bắt hợp tác viên phải mua sản phẩm để được vào mạng lưới bán hàng); hay Công ty Thế giới mới chiếm đoạt hàng tỉ đồng của đại lý... Điều đáng quan tâm là một số doanh nghiệp sau khi bị phát hiện đã đổi tên, chuyển địa bàn và tiếp tục làm ăn lối cũ. |