Sáng sớm cơm rượu xong, mọi người ra cổng hậu đến chỗ để tạm nồi hài cốt thì hết sức kinh ngạc: Đất đã đùn lên thành đống như nấm mộ lấp kín hài cốt.
Những người con của dòng họ Lê Hữu (Liêu Xá, Hưng Yên) vẫn luôn tự hào là dòng họ có nhiều người đỗ đạt, làm quan to, trong đó có cụ Hải Thượng Lãn Ông (Lê Hữu Trác) vang danh thiên hạ. Theo câu chuyện con cháu họ Lê Hữu truyền lại, ấy là nhờ cái phúc của ngôi mộ phát tích do thiên táng của dòng họ…
Đó là ngôi mộ cụ tổ bà đời thứ 6, tên là Vũ Thị Yêm, hiệu Huệ Bảo, sinh năm Ất Hợi, người thôn Ông Hảo.
Tục truyền rằng, dòng họ Lê ở Liêu Xá (Phủ Thượng Hồng, Trấn Hải Dương) nay thuộc Liêu Xá, Hưng Yên là dòng họ nổi tiếng hiếu học. Ngay từ cụ thủy tổ đã là học sinh trường Quốc tử giám, trường Đại học duy nhất nước thời bấy giờ. Cụ tổ đời thứ 3 là Lê Chính Lộ, học giỏi văn chương có tiếng. Đến khoa thi Hương nộp bài xong, vì văn hay nên các quan trường truyền tay nhau vừa đọc vừa gật gù tán thưởng nhưng lại quên chấm. Không có điểm, Cụ Lê Chính Lộ vì thế mà không đỗ. Cụ rất buồn và cho rằng có lẽ mồ mả gia đình như thế nào nên mới xui xẻo thế.
Bấy giờ, cụ có người bạn làng Vũ, tên Nguyễn Súc đỗ Tiến sĩ. Lúc sang mừng bạn cụ tâm sự nỗi lòng của mình và ngỏ lời khi mất được chôn cạnh mộ người thân sinh ra ông Nguyễn Súc. Ông Súc gật đầu.
Sau khi cụ Lê Chính Lộ qua đời, mộ ông được táng cạnh mộ cha ông Nguyễn Súc đúng như nguyện vọng của ông khi còn sống. Tuy vậy, con cháu mấy đời sau vẫn lận đận về đường khoa cử, không ai đỗ đạt, gia cảnh bần bạc.
Đến thời cụ tổ đời thứ 7 là cụ Lê Hữu Dụng, sau một lần ngồi uống rượu với bạn phàn nàn: “Nhà tôi đã mấy đời học hành cũng khá mà không hiểu sao lần nào đi thi cũng không đỗ. Gia cảnh thì ngày càng sa sút”. Ông này là Đồ Cẩm, người ở xã Bình Giao, huyện Cẩm Giàng, vốn có am hiểu về địa lý. Nghe chuyện, ông Đồ Cẩm suy nghĩ một chút rồi bảo: “Vậy để tôi tìm đất cải táng ngôi mộ tổ, sau này tất sinh phú quý”.
Ngôi mộ "thiên táng" của dòng họ Lê Hữu - ảnh: Lê Thu
Vài ngày sau, người bạn trở lại để rời mộ tổ. Nhưng vẫn chưa mua được tiểu sành, ông Đồ Cẩm bảo, có thể thay bằng một chiếc nồi đất miệng rộng rồi cùng ông Danh ra đồng cải táng ngôi mộ tổ.
Khi mộ được đào lên, vừa xếp hài cốt chuẩn bị khiêng đến nơi cải táng thì bỗng đâu mây đen ùn ùn kéo đến, cát bụi mịt mù. Trời đổ mưa như trút nước, không thể nào đem chôn được. Mọi người dừng lại bàn nhau: Trời mưa to gió lớn thế này không thể đem táng ngay được, đành để tạm nồi hài cốt cạnh lũy tre làng nơi cổng hậu rồi sớm mai sẽ hay.
Sáng mai cơm rượu xong, mọi người ra cổng hậu đến chỗ để tạm nồi hài cốt thì hết sức kinh ngạc: Đất đã đùn lên thành đống như nấm mộ lấp kín hài cốt. Thấy vậy, mọi người cho rằng đây là điềm thiên táng nên cứ thế mà lấp thêm đất thành ngôi mộ lớn. Sau khi phân Kim, ông Đồ Cẩm nói rằng: Ngôi mộ tổ đã được đặt vào nơi kết huyệt, có kiểu đất ngôn kì đại thế, hình tựa hồ lô nên long mạch đã hành công tự táng chi sơ. Kết quả là, thế đất có hình thiên mã, có ngựa lớn, ngựa nhỏ về chầu, trong thì có thượng thư án, ngoài thì có kim quy ngưỡng ngọa.
Ông phán: Với ngôi mộ tổ này từ nay sẽ được đinh tài lưỡng vượng, học hành đỗ đạt cao trở thành dòng họ đỗ đạt cao, quý tộc, trí bách dư niên (sẽ phát tích trên 100 năm).
Lời tiên tri của ông Đỗ Cẩm đã thành hiện thực. Liền sau khi táng ngôi mộ tổ thì con cả cụ Lê Hữu Dụng là Lê Hữu Thời đã đỗ đạt và được bổ nhiệm làm tri huyện huyện Chí Linh. Người con thứ 4 là Lê Hữu Danh (ông nội Lê Hữu Trác) đỗ Hoàng Giáp rồi làm giám sát ngự sử. Ba người cháu nội cụ Danh cũng đều đỗ Tiến sĩ, trong đó có hai người đều vào dạy học cho vua ở tòa Kinh Diên, làm quan to, được phong tước công, tước hầu, tước bá. Đặc biệt, đời thứ 10 dòng họ Lê Hữu là cụ Lê Hữu Trác đã để lại tiếng thơm muôn thủa nhờ tài ba, đức độ.
Hiện tại ngôi mộ cụ tổ dòng họ Lê Hữu vẫn đang được táng tại làng Liêu Xá, xã Liêu Xá, Hưng Yên. Anh Lê Hữu Quang, con cháu đời thứ 19 họ Lê Hữu, cho hay: “Là con của dòng họ Lê ai cũng muốn được chôn cất trong khu đất táng mộ cụ tổ với mong ước con cái học hành đỗ đạt”.