Đa số người dùng máy tính phổ thông "quên" yếu tốnhiệt độ khi mua sắm hoặc vận hành mà chỉ chú ý tới thông số về tốc độ,xung nhịp, dung lượng và giá tiền. Trong khi đó, hỏng hóc như cháymạch, nổ chip thường bị nhà cung cấp từ chối bảo hành.
Nhiệt độ trong máy tính
Khimáy tính làm việc, dòng điện chạy qua bóng bán dẫn và mạch điện toả ranhiệt năng. Một con chip có thể nóng hơn nhiệt độ môi trường quanh nó(trong vỏ máy) 10 - 15 độ C. Nhiệt độ này tỷ lệ thuận với xung nhịp củachip và điện áp hoạt động.
Trong thiết kế sản phẩm, các nhàsản xuất linh kiện máy tính cũng phải dành ra một khoản để giải quyếtnhiệt năng toả ra trong sản phẩm của mình trong điều kiện làm việc bìnhthường. Chip đảm nhiệm công việc nặng như CPU, xử lý đồ hoạ (GPU)thường có tản nhiệt riêng và quạt gió đi kèm.
ICchính của mainboard, RAM tốc độ cao cũng được gắn thêm thanh tản nhiệtbằng nhôm. Máy tính của dân "khát" tốc độ như game thủ, mod case phảicó thiết bị tản nhiệt riêng tuỳ theo mức độ tăng điện áp lõi và xungnhịp của chip.
Khả năng chịu nhiệt của linh kiện máy tính khácnhau tuỳ loại sản phẩm, hãng chế tạo, dải nhiệt độ làm việc phổ biến từ0 - 70 độ C. Theo khuyến cáo của nhà sản xuất, môi trường lý tưởng đểmáy tính làm việc từ 15 - 24 độ C.
Đa số máy tính tại Việt Namkhông có được môi trường "phòng lạnh" như vậy ngoài số trang bị tại cơquan, công sở. Tại các quán game, hộ gia đình, nhiệt độ ngoài vỏ máytrung bình khoảng 30 độ C. Khi đó, bên trong vỏ máy khoảng 35 - 40 độ Cdo nhiệt năng toả từ các bộ phận bên trong máy, quạt tản nhiệt cũng chỉthổi loanh quanh trong thùng. Nhiệt độ của chip hoạt động bình thườngđã ở mức xấp xỉ 60 độ C.
Vào những ngày trờinóng liên tục, nhiệt năng không được giải toả kịp thời sẽ làm cho mạchđiện, liên kết tinh vi bên trong IC biến dạng tạm thời, máy tính hoạtđộng không chính xác hoặc chậm chạp. Duy trì tình trạng đó trong thờigian dài có thể gây cháy nổ IC, phá huỷ luôn linh kiện. Một sốmainboard và chip thế hệ mới có khả năng tự bảo vệ, đưa ra cảnh báo khiđến ngưỡng nhất định. Nếu nhiệt độ không giảm máy sẽ ngừng hoạt động.
Cháy nổ không chỉ vì tản nhiệt
"Cónhiều nguyên nhân dẫn đến việc cháy nổ linh kiện, có thể do điện ápnguồn không ổn định, linh kiện chất lượng kém hoặc sơ xuất khi lắp rápkhiến miếng tản nhiệt tiếp xúc không tốt", một kỹ thuật viên phòng bảohành công ty TIC (Hà Nội) cho biết. "Máy tính tại Việt Nam chủ yếu làlắp ráp thủ công, có khi người dùng tự mua ổ cứng, RAM, card mànhình... để nâng cấp. Có khi một linh kiện không tốt lại là nguyên nhândẫn đến hỏng hóc của cái khác".
Đaphần các nhà sản xuất từ chối bảo hành đối với sản phẩm hỏng hóc docháy nổ mà chỉ hỗ trợ sửa chữa có tính phí. Lý do họ đưa ra là sản phẩmtrước khi bán đều được cho hoạt động thử một thời gian nhất định. Việccháy nổ chủ yếu do cách vận hành, sử dụng của người dùng. Tuy nhiên,vẫn có một vài công ty bán lẻ chấp nhận mạo hiểm, tự cam kết bảo hànhcho khách hàng của mình.
Trên thực tế, linh kiện có thể chịuđược nhiệt độ cao hơn chỉ số nhà sản xuất ghi trên bao bì sản phẩm. Tuynhiên, nhiều yếu tố khác như bụi bẩn làm giảm lượng không khí lưuthông, tiếp xúc không tốt, ... khiến khả năng tản nhiệt giảm đi, nhiệtđộ khi làm việc có thể tăng bất thường. Mặt khác, bụi bẩn khi gặp khôngkhí ẩm ướt có thể gây đoản mạch tại những chân IC, làm cháy linh kiện.
Hạ "sốt" cho máy tính
Mộtbộ nguồn tốt là yếu tố quan trọng trong việc hạn chế cháy, nổ linh kiệnmáy tính. Ngoài công suất đủ lớn để cấp điện cho toàn bộ máy tính hoạtđộng, chất lượng bộ nguồn còn nằm ở chỗ đảm bảo sự ổn định của dòngđiện.
Minboardđời mới đều giành riêng một mục trong ROM-BIOS để cài đặt quản lý nhiệtđộ. Tuỳ theo model và hãng sản xuất mà số cảm biến được "cài" trênmainboard khác nhau. Loại sản phẩm phổ thông cho phép người dùng biếtđược số vòng quay của quạt chip, quạt VGA và nhiệt độ chip. Những loạiđắt tiền hơn cho phép người dùng thiết lập kịch bản nhiệt độ (thermalscheme) đến từng chi tiết để cảnh báo và tắt máy khi quá nóng. Nhiệt độchip thường mặc định ở mức cảnh báo 60 độ C và ngừng hoạt động ở 65 độC. Loa trên main sẽ liên tục phát ra âm thanh giống còi cứu hoả khi đếnngưỡng.
Cùng giá tiền, chip do AMD sản xuất có hiệu năng caohơn nhưng khi vận hành cũng nóng hơn so với chip Intel. Dân mê game vàđồ hoạ kỹ thuật vì thế chuộng AMD hơn, nhưng cũng phải bỏ nhiều tiềnhơn cho bộ tản nhiệt.
Máy tính tại cửa hàng game hoặc Internetcông cộng hay bị bụi bám rất nhiều vì nằm ngay mặt đường, không đượcche đậy cẩn thận như máy cá nhân tại gia đình hoặc công sở. Chúng cầnđược vệ sinh mỗi tuần 1 lần để đảm bảo không bị những trục trặc bấtngờ.
Ngườidùng tại gia đình có thể kiểm soát nhiệt độ máy tính của mình qua phầnSetup của ROM BIOS và các tiện ích đi kèm mainboard. Nếu chỉ là tayngang, bạn có thể download tiện ích kiểm tra phần cứng như Everest của hãng Lavalysđể theo dõi cảm biến nhiệt trên bo mạch chủ. Nhiệt độ chip được duy trìdưới 55 độ C là tình trạng tốt nhất. Nếu nhiệt độ tăng nhanh sau mộtthời gian ngắn vận hành là dấu hiệu hệ thống tản nhiệt cần được nângcấp.